اقدام پژوهشگران دانشگاه تهران برای طراحی واکسن علیه کنه‌ها

رئیس مرکز مطالعات کنه و بیماری‌های منتقله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، از تلاش پژوهشگران این مرکز برای طراحی واکسن علیه کنه‌ها خبر داد و گفت: در این مرکز فعالیت‌های پژوهشی خاصی در خصوص شناسایی و انتخاب پروتئین‌های مناسب جهت کاندیدا شدن و طراحی واکسن علیه کنه‌ها در دست انجام است.

به گزارش دیده بان سلامتی و به نقل از ایسنا ، با بیان این که با توجه به تغییرات آب و هوایی و مهیا بودن موقعیت جغرافیایی کشور در جهت تکثیر و پراکنش دائمی کنه هاریا، پایش و غربالگری این انگل در مناطق مختلف کشور هر دو تا سه سال یک‌بار ضروری است، اظهار کرد: از این‌رو یکی از فعالیت‌های این مرکز تعیین پراکنش کنه‌ها و شناسایی ریخت‌شناسی و مولکولی گونه‌های مختلف آن‌هاست.

وی با بیان این‌که متخصصان این مرکز با برخی شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده سموم شیمیایی مورد مصرف در جهت مبارزه با کنه‌ها در ارتباط هستند، افزود: سالانه اثربخشی این سموم در مبارزه با این کنه‌ها ارزیابی می‌شود.

رئیس مرکز مطالعات کنه و بیماری‌های منتقله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، خاطرنشان کرد: چون اجرام بیماری‌زا می‌توانند از لحاظ پدافند غیرعامل بسیار مهم باشند، مرکز می‌کوشد برای کنه‌های ایران، شناسنامه ژنتیکی تعیین کند که محل جغرافیایی انتقالی، قابل ردیابی باشد.

دکتر شایان، با بیان این‌که در میان بندپایان، کنه‌ها پس از پشه‌ها در انتقال عوامل بیماری‌زای انسانی در رتبه دوم قرار دارند، گفت: مهم‌ترین عوامل بیماری‌زای قابل انتقال توسط کنه‌ها در انسان شامل Francisella tularensis عامل تولارمی، Rickettsia rickettsii عامل Rocky Mountain spotted fever (RMSF)، Flavivirus عامل Tick borne Encephalitis، Borrelia hermsi  عامل  Tick borne relapsing fever ، Borrelia burdorferi عاملLyme disease ، آربوویروس‌ها از قبیل Crimean-Congo hemorrhagic fever virus (CCHF)T و در حیوانات گونه‌های مختلف تیلریا، بابزیا و انواع ریکتزیاها هستند.

وی با بیان این که کنه‌ها با در نظر گرفتن همه بیماری‌های انسان و حیوانات اهلی، متنوع‌ترین مجموعه‌ از عوامل عفونی را منتقل می‌کنند، خاطرنشان کرد: کنه‌ها را می‌توان به دو خانواده سخت و نرم تقسیم‌بندی کرد. ۸۰۸ عامل بیماری‌زای قابل انتقال از کنه که دارای اهمیت پزشکی و یا دامپزشکی هستند، شناسایی شده است.

رئیس مرکز مطالعات کنه و بیماری‌های منتقله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، توضیح داد: انگل‌ها، یوکاریوت‌های بیگانه هستند که با نیازمندی‌های غذایی، سکنی‌گزینی و گذار از مراحل سیکل حیاتی خود به میزبان حمله کرده و به توالد و تناسل می‌پردازند و سلامت میزبان را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند.

دکتر شایان تصریح کرد: انگل‌ها می‌توانند خود نیز برای اجرام دیگر یوکاریوتی و پروکاریوتی حکم میزبان را داشته باشند. بدین ترتیب انگل‌ها می‌توانند به دو صورت مستقیم و یا غیر مستقیم از طریق اجرام قابل انتقال به میزبان صدمات جدی وارد کنند.

وی با بیان این‌که انگل‌ها را می‌توان به سه دسته عمده بند پایان، تک‌یاخته‌ها و کرم‌ها تقسیم کرد، تصریح کرد: کنه‌ها بندپایانی هستند که از لحاظ بهداشت عمومی و دام، اهمیت فراوانی دارند و به عنوان منتقل کننده اجرام بیماری‌زا، بیماری‌های بسیار جدی‌ای را در مناطق مختلف جهان به صورت نوپدید و بازپدید در انسان‌ها، حیوانات اهلی و خانگی و حیات وحش موجب می‌شوند.

رئیس مرکز مطالعات کنه و بیماری‌های منتقله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، با بیان این‌که کنه‌ها از طریق خون‌خواری به طور مستقیم سبب ایجاد کم‌خونی، کاهش وزن و گاهی فلجی و مسمومیت می‌شوند، افزود: زیست‌شناسی و همه‌گیری‌شناسی بیماری‌های منتقله از ویژگی‌های مربوط به جرم بیماری‌زا، میزبان انسان، حیوان یا ناقل و محیط متأثر می‌شوند. از عوامل مهم در نوپدیدی و پراکنش بیماری‌های عفونی منتقله توسط کنه‌ها، می‌توان به تغییر در شرایط زیستگاه‌ها، تغییر در روش ذخیره آب و آبیاری زمین‌ها، تغییرات جوی و آب و هوایی، تضعیف ایمنی ناشی از بیماری‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی، استفاده بیش از حد از حشره‌کش‌ها و بروز مقاومت‌های دارویی، جهانی شدن و افزایش قابل ملاحظه تجارت بین‌المللی و جهانگردی اشاره کرد.

دکتر شایان با بیان این‌که در جهان و ایران می‌توان بیماری‌های دامی را نظیر دیگر کشورهای آسیایی به‌لحاظ اپیدمیولوژیک، اقتصادی و بهداشت به سه گروه بزرگ تقسیم کرد، خاطرنشان کرد: دسته اول بیماری‌های اپیدمیک که نه تنها از لحاظ ملی، بلکه به‌لحاظ بین‌المللی نیز حائز اهمیت هستند و از همین‌رو، تحت پوشش قوانین مشخص از طرف سازمان‌های ذی‌ربط از قبیل سازمان دامپزشکی کل کشور جهت کنترل بیماری‌ها قرار دارند. دسته دوم بیماری‌های اندمیک از قبیل بیماری‌های منتقل‌شونده از کنه‌ها که از لحاظ اقتصادی و بهداشتی نقش بسیار بزرگی در منطقه ایفا کرده، اما از لحاظ بین‌المللی به‌صورت مشروط به‌عنوان تهدید جدی مطرح می‌شوند و دسته سوم بیماری‌های مشترک بین دام و انسان با تاثیر در بهداشت عمومی هستند.

وی ادامه داد: با توجه به اهمیت و نقش کنه‌ها و بیماری‌های منتقل‌شونده توسط آن‌ها در بهداشت انسان و دام به‌منظور بررسی تعیین پراکنش، تشخیص ریخت‌شناسی و مولکولی کنه‌ها و اجرام منتقل‌شونده توسط آن‌ها مرکز مطالعات کنه و بیماری‌های منتقله از آن در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران با مشارکت مؤسسه رازی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه مشهد، دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه، دانشکده دامپزشکی شهر کرد، دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز، آموزشکده دامپزشکی دانشگاه سمنان و دو شرکت بزرگ راه‌اندازی شد.

ایجاد شبکه ملی جهت تعیین، تشخیص و کنترل کنه‌ها و بیماری‌های منتقله از آن‌ها در ایران

رئیس مرکز مطالعات کنه و بیماری‌های منتقله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، هدف از راه‌اندازی این مرکز را ایجاد شبکه ملی جهت تعیین و تشخیص و کنترل کنه‌ها و بیماری‌های منتقله از آن‌ها در ایران برشمرد و افزود: تلاش در جهت راه‌اندازی تکنیک‌های جدید آزمایشگاهی در امور تحقیقی و تشخیصی، ایجاد هماهنگی و همکاری با مؤسسات بین‌المللی، مبادلات علمی و جلب مشارکت‌های علمی متخصصان داخلی و خارجی، انجام پروژه‌های ملی کاربردی و انجام پروژه‌های بین‌المللی پایه از دیگر اهداف راه‌اندازی این مرکز است.

دکتر شایان، در اختیار داشتن واکسن‌هایی مطمئن که از لحاظ کمی و کیفی بهداشت دامی را تضمین کنند و طراحی سیستم منسجم مطالعاتی نظارت بر بیماری‌ها در سطح کشور و همکاری و تبادل اطلاعات با سیستم مطالعاتی نظارت مشابه در کشورهای منطقه را جهت نیل به اهداف مرکز مؤثر دانست و خاطرنشان کرد: هم‌چنین در نظر گرفتن نقش مهم مدیریت در خدمت‌رسانی دامپزشکی که خود از بطن مشارکت بین مراجع مسؤول، جوامع دامداری و بخش خصوصی، طراحی و برنامه‌ریزی شده باشد. چنین مدیریتی در ارتباط با وضعیت فعلی و نقایص در خدمات دامپزشکی بسیار ضروری است.

وی در ادامه در خصوص اهمیت راه‌اندازی این مرکز، گفت: توسعه دامپروری مبنی بر موازین علمی پیشرفته جهانی در منطقه تنها نوع صحیح برخورد به مقوله دامداری در کشور است که امنیت، اطمینان و اعتماد ملی و جهانی را با خود به‌دنبال دارد و برای مشارکت در برنامه‌های مطالعاتی و کاربردی در ارتباط با فعالیت‌های تحقیقاتی مرتبط و مشترک بین کشورهای اروپایی و آسیایی و همکاری‌های دو جانبه در امر انتقال علوم قرار دارد.

رئیس مرکز مطالعات کنه و بیماری‌های منتقله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، توضیح داد: تقویت کیفی سیستم خدمات بهداشت دامی جهت جمع‌آوری اطلاعات در خصوص بیماری‌ها و تهیه سیستم اطلاع‌رسانی جهت نظارت اپیدمیولوژیک بیماری‌ها، برنامه‌ریزی کنترل بیماری‌ها از طریق استفاده از واکسن و تشخیص به‌موقع بیماری‌ها و صدور گواهی با موازین بین‌المللی موجب خواهد شد که سرمایه‌گذاری در بخش‌های تحقیقاتی و خدمات را به‌دنبال داشته باشد، از دیگر اهداف راه‌اندازی این مرکز است.

دکتر شایان، درباره هدف دیگر راه‌اندازی این مرکز، توضیح داد: آنالیز و پیش برد توسعه دامی در ارتباط با شرایط سالم محیط زیستی و بر اساس قوانین و موازین عدالت اجتماعی که مشکلات و ناپایداری سیستم‌های کشاورزی بالاخص بی‌آبی و ریسک‌های حاصله از آن و همچنین دام را در ارتباط با اقتصاد اجتماعی با توجه به رشد تقاضا در بازار منطقه در نظر بگیرد، شرایط مناسبی را برای همکاری‌های علمی و ساختاری طولانی بین ایران و کشورهای همسایه و کشورهای دور ایجاد می‌کند.

وی با بیان این‌که حین فعالیت‌ها و همکاری‌های نزدیک با مسؤولان مربوطه در آسیا، به این مسأله مهم پی برده‌ایم که در این مناطق کمپلکسی از بیماری‌های جدی وجود دارد که مدیریت و برخورد با آن‌ها مستلزم وجود تدابیری چند جانبه است، افزود: این تدابیر از طریق همکاری بین مؤسسات مختلف پژوهشی با تخصص‌های متفاوت و مؤسسات خدماتی دامپزشکی و مراجع ذی‌ربط، برنامه‌ریزی و اجرا می‌شوند. از این‌رو برای مجامع علمی و مسؤول بسیار حائز اهمیت است که تدابیری با همکاری صادقانه بین محققان، سازمان‌های دامپزشکی و دامداران جهت تشخیص و کنترل بیماری‌ها اتخاذ شود. این مسأله هم برای کشور ما اهمیت بسزایی دارد و هم در ارتباط با همکاری با کشورهای دیگر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.