خطرات استفاده از گیاهان دارویی
در سال‌های اخیر مصرف گیاهان دارویی یا عصاره‌ها و فرآورده‌های طبیعی افزایش یافته است و بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به جای خوردن داروهایی که به نام شیمیایی می‌شناسیم، سراغ ترکیب‌های گیاهی بروند.
به گزارش دیده بان سلامتی و به نقل از نسیم سلامت خاتم؛ داروهای گیاهی محصولاتی هستند که اثرگذاری آنها منشاء گیاهی دارد مانند ریشه، برگ‌ها، ساقه، میوه یا گل‌ها.
یکی از خطرات مصرف داروهای گیاهی بی‌اطلاعی مردم و مصرف‌کنندگان درباره این فرآورده هاست. حتی کسانی که به عنوان پزشک تجربی، متخصص طب سنتی، متخصص طب ایرانی یا اسلامی، چنین گیاهانی را تجویز می‌کنند، دانش کافی درمورد ترکیب، تاثیر، عوارض و تداخل آنها ندارند.
تصورات اشتباه درمورد گیاهان دارویی
بیشتر مردم فکر می‌کنند داروهای گیاهی سالم و بی‌خطر هستند. حتما شما هم زیاد شنیده‌اید یا شاید خودتان هم می‌گویید: «حداقل طبیعیه، اگر فایده نداشته باشه، ضرر هم نداره… یا قبلا که این داروهای شیمیایی نبودن، مردم سالم‌تر بودن!» البته در جواب می‌توان گفت پس چرا کودکان زیادی جان خود را از دست می‌دادند؟ خیلی از زنان و مردان با بیماری‌های ناشناخته یا ساده می‌مردند؟ یا مگر می‌دانیم قبلا چه تعداد از بیماری‌ها درمان می‌شد؟
اما گیاهی و طبیعی بودن به معنی بی‌خطر بودن هیچ نوع فرآورده‌ای نیست و در عین حال باید بدانید منشاء بسیاری از قرص‌ها و داروهایی که به عنوان شیمیایی می‌شناسید، طبیعت است. از طرف دیگر وقتی از یک گیاه به عنوان دارو استفاده می‌شود، اثرش مانند خوردن میوه و سالاد نیست و ترکیب شیمیایی مواد درون گیاه روی بدن اثر می‌گذارد.
مهم‌تر این‌که تمام مواد طبیعی بی‌ضرر و بی‌خطر نیستند، می‌دانیم که بعضی قارچ‌های وحشی سمی و مرگ‌آور هستند، سم مارها و عقرب و رتیل کاملا طبیعی ولی بسیار کشنده است، از هزاران سال پیش بعضی گیاهان برای مسموم کردن و کشتن استفاده می‌شدند و… گذشته از تمامی این موارد وقتی یک ماده یا گیاه اثر دارویی دارد مثل هر داروی دیگر می‌تواند تداخل ایجاد کند و اگر بیش از حد یا اشتباه مصرف شود، حتما اثر جانبی دارد، باز هم مانند سایر داروها.
چرا نباید در مصرف دمنوش زیاده‌روی کرد؟
اگر بعضی وقت‌ها گل گاوزبان، بابونه، آویشن و… می‌نوشید و اگر بیماری خاصی ندارید و دارو مصرف نمی‌کنید، مشکلی ایجاد نمی‌شود. ولی اگر این دمنوش‌ها را هر روز یا روزی چند بار بخورید، اشتباه بزرگی است چون دمنوش‌ها و گیاهانی که اثر دارویی دارند، وقتی زیاد مصرف شوند اثر دارویی ترکیب‌شان تشدید می‌شود و حتی می‌توانند به اعضای داخلی بدن مانند کبد و کلیه آسیب بزنند، خصوصا اگر شما مشکل یا بیماری زمینه‌ای داشته باشید.
خطر قرص‌ها و عصاره‌های گیاهی
عطاری محل نه پزشک است، نه طبیب و حکیم و دانشی در این مورد ندارد، پس نمی‌تواند به شما بگوید چه گیاهی را با چه اندازه‌ای مصرف کنید. داروهای گیاهی که در کتاب‌ها و نوشته‌های طب سنتی درباره‌شان نوشته و از تاثیرشان برای درمان گفته شده است، روش ساخت متفاوتی داشتند. مثلا وقتی طبیب‌ها و حکیم‌های حاذق مانند ابوعلی سینا برای بیماران یک داروی گیاهی نسخه می‌کردند، خود فرد دمنوش درست نمی‌کرد. حکیم اندازه مشخصی از یک یا چند گیاه را با مواد طبیعی دیگر ترکیب می‌کرد، به اندازه کافی خرد یا له می‌کرد، مهم بود که با چه چیزی و به چه اندازه خرد یا ساییده شود، چقدر آب اضافه شود، دمای آب چقدر باشد، در چه ظرفی با چه جنسی کوبیده یا آماده شود و در کوره با چه مقدار گرما و چه مدت حرارت ببیند.
به همین دلیل اگر داروی گیاهی و طبیعی برای کسی تجویز شود باید فرد متخصص و پزشکی که طب سنتی و داروی گیاهی را می‌شناسد، آن را آماده کند. حتی طبیب و پزشک تجربی صلاحیت تجویز و آماده کردن دارو ندارد.
قرص و عصاره گیاهی را از عطاری نخرید
این مسئله درمورد عصاره گیاهان هم اشتباه و خطرناک است، مثلا قرص چای سبز، قرص زردچوبه، قرص زنجبیل و… حتی می‌توانند در مدت یک ماه به کبد و اعضای داخلی بدن آسیب جدی بزنند. بسیاری از این قرص‌ها در عطاری تولید می‌شوند، هیچ نظارتی روی آنها وجود ندارد، ترکیب مواد کنترل نمی‌شود و حتی نمی‌دانید کپسول دقیقا با چه ماده‌ای پر شده است. اگر قرص یا کپسولی را پزشک تایید و تجویز کرد، فقط باید از داروخانه تهیه شود و نام و مشخصات تولیدکننده کاملا مشخص باشد و تاییدیه‌ی بهداشتی گرفته باشد.
تداخل داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی و با همدیگر
اگر به هر دلیلی دارو مصرف می‌کنید برای خوردن دمنوش و داروهای گیاهی باید با پزشک مشورت کنید. داروهای گیاهی می‌توانند اثر داروی اصلی شما را کم و زیاد کنند یا تغییر بدهند. مثلا دمنوش بابونه، زنجبیل و سیر ممکن است با داروهای ضدلخته و آسپرین تداخل پیدا کنند و باعث خونریزی گوارشی شوند چون این گیاهان خون را رقیق می‌کنند.
چه کسانی نباید داروی گیاهی مصرف کنند؟
مصرف داروی گیاهی می‌تواند برای بعضی افراد خطرات بیشتری داشته باشد، مانند:
- کسانی که داروهای ضد بارداری هورمونی، قرص‌های ترکیبی و داروهای ضد سرطان مصرف می‌کنند
- افراد مبتلا به بیماری کبد یا کلیه
- کسانی که قصد جراحی دارند
- زنان باردار یا شیرده
- سالمندان
- کودکان
- کسانی که فشار خون، دیابت و بیماری قلبی و عروقی دارند.
- کسانی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند.
دلایل ممنوعیت مصرف گیاهان دارویی برای این افراد:
- برخی از داروهای گیاهی ممکن است با داروی بیهوشی سایر داروهایی که قبل، حین یا بعد از عمل استفاده می شوند تداخل ایجاد کنند
- برخی از داروهای گیاهی ممکن است با لخته شدن خون و فشار خون تداخل داشته باشند و خطر خونریزی حین یا بعد از جراحی را افزایش دهد.
خطرات خرید آنلاین داروهای گیاهی
گیاهان دارویی را به هیچ شکلی (قرص، کپسول، عصاره، عرق، پودر) از صفحات و سایت‌های اینترنتی نخرید. چون نمی‌دانید به چه شکل تهیه شده‌اند و اگر مشکلی پیش بیاید، حتی به اندازه عطاری محل به آنها دسترسی ندارید.
- این ترکیب‌ها می‌توانند تقلبی، غیر استاندارد، بدون مجوز یا آلوده باشند.
- بیشتر آنها مجوز ندارند و از نظر بهداشتی نظارت روی آنها نیست.
- این ترکیب‌ها در خانه یا کارگاه‌های بدون مجوز تولید می‌شوند.
- اغلب سایت‌ها و صفحات عناوین جعلی دارند و اداره کننده آنها واقعا پزشک و متخصص نیست.
- در بعضی از این قرص و پودرها از ترکیب‌های شیمیایی و حتی مواد خطرناک استفاده می‌شود.
- در بسیاری از قرص‌ها یا پودرهای آرامبخش از داروهای آرامبخش با دوز بالا استفاده می‌شود.
- قرص‌ها و عصاره‌های لاغری می‌توانند حاوی مواد مخدر خطرناک باشند.
نتیجه‌گیری
مصرف گیاهان دارویی به جای داروهای شیمیایی، ایده‌ای اشتباه است. اگر چه گیاهان دارویی می‌توانند فوایدی داشته باشند، اما مصرف آنها بدون آگاهی و مشورت با پزشک می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. بنابراین، قبل از مصرف هرگونه گیاه دارویی، حتماً با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید. پزشک می‌تواند با توجه به شرایط سلامتی شما، نوع و میزان مناسب مصرف گیاه دارویی را به شما توصیه کند.
