همه آن‌چه باید درمورد پارگی مینیسک زانو بدانید
مینیسک یک قطعه‌ی غضروفی حلالی شکل یا شبیه حرف انگلیسی سی (C) است. این قطعه بین استخوان درشت نی (در ساق پا) و استخوان فمور (در ران) قرار دارد.
به گزارش دیده بان سلامتی و به نقل از سایت نسیم سلامت خاتم؛ بافت‌های غضروفی بین همه مفاصل بدن وجود دارند ولی غضروف‌های مفصل زانو به اسم مینیسک شناخته می‌شوند. هر کدام از زانوها دو مینیسک دارد که یکی بیرونی و یکی داخلی است و به عملکرد بهتر زانوها کمک می‌کنند. مینیسک داخلی شبیه یک بالشتک نرم است که جلوی سایش استخوان‌ها را می‌گیرد و در حفظ تعادل و حرکت بهتر آن‌ها موثر است. عروق خونی اطراف مینیسک به تغذیه بافت‌ها و حیات آن‌ها کمک می‌کنند و اگر آسیبی هم ایجاد شود، برای درمان، بهبود و ترمیم نقش مهمی را دارند.
چرا مینیسک‌زانو پاره میشود؟
پارگی مینیسک یا پارگی غضروف زانو، اتفاقی عجیب و غیرمعمول نیست و برعکس جزو آسیب‌های شایع زانو در هر سن و سالی حتی در کودکی است. یک حرکت یا فعالیت شدید و ناگهانی یا فشار زیاد و بیش از حد حین ورزش، فعالیت بدنی یا حتی در فعالیت‌های روزمره و حرکت‌های معمولی نشستن و بلند شدن می‌تواند به مینسیک زانو آسیب بزند یا آن‌را پاره کند.
پارگی مینیسک زانو یک آسیب شدیدتر از کشیدگی است ولی می‌تواند خفیف یا شدید باشد و عوارض آن به نسبت میزان پارگی و نوع آسیب متفاوت است. پارگی مینیسک در دو دسته کلی قرار می‌گیرد:
- پارگی حاد مینیسک: معمولا به دلیل ضربه ناگهانی و شدید یا آسیب ورزشی است. پارگی حاد می‌تواند افقی، عمودی، شعاعی، مایل و پیچیده باشد که با توجه به سن بیمار در بیشتر موارد برای ترمیم آن‌ها به عمل جراحی نیاز است.
- پارگی مزمن مینیسک که به دلیل ساییدگی ایجاد میشود و درمان آن از طریق فیزیوتراپی، تزریق داروهای ضد التهاب یا بعضی روش‌های جدید مانند پی‌آر‌پی است. اگر این نوع پارگی باعث درد و تورم طولانی یا اختلال در عملکر زانو شود، می‌توان از روش جراحی برای رفع یا ترمیم آن نیز استفاده کرد.
علائم و نشانه‌های پارگی مینیسک‌زانو
درد، اولین علامت پارگی است که با چرخش زانو یا تا کردن زانو نشستن بیشتر میشود. معمولا پس از پارگی مینیسک زانو ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا علائم آن شروع شوند و متوجه آسیب بشوید، به‌ویژه اگر پارگی و آسیب خفیف باشد. اگر پارگی خفیف باشد، فرد می‌تواند بعد از آسیب با وجود همان درد به فعالیت و کارهای خود ادامه دهد.
علائم اصلی پارگی مینیسک:
- درد و قرمزی زانو یا محل ضربه و آسیب
- تورم، التهاب یا سفت شدن زانو
- احساس قفل شدن یا گرفتگن زانو
- درد و مشکل برای حرکت زانو پس از چند ساعت بی‌حرکتی
- احساس خالی شدن زانو یا حس این‌که تحمل وزن شما را ندارد
- مشکل برای صاف کردن زانو
فرقی نمی‌کند زانویتان چقدر آسیب دیده یا چه اتفاقی افتاده است. مثلا مشغول ورزش بوده‌اید، زمین خورده‌اید یا حین بلند شدن و نشستن ناگهان زانو پیچ خورد. اگر این علائم یا بعضی از آن‌ها چند روز ادامه پیدا کرد حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علائم شدید اولیه پارگی مینیسک‌زانو
اگر به علائم شدید اولیه توجه نکنید، معمولا پس از چند هفته از بین می‌روند یا کم می‌شوند ولی پارگی و آسیب سر جایش هست و حتی ممکن است شدیدتر هم شود و بعد از مدتی علائم مزمن را تجربه کنید، یعنی:
- ورم زانو به دلیل زیاد شدن مایع مفصلی زانو که به «آب آوردن زانو» مشهور است. این ورم به صورت دوره‌ای و هر بار به زانو فشار زیادی بیاید، بیشتر میشود .
- درد روی سطح مفصل زانو یعنی جایی که منیسک قرار دارد. این درد با فشار روی محل آسیب بیشتر میشود .
- قفل شدن زانو هر چند ممکن است بیمار با کذشت زمان یاد بگیرد چطور با بعضی حرکات زانویش را از حالت قفل شده خارج کند .
- خالی کردن زانو یا احساس این‌که حین راه رفتن ناگهان زانو ضعیف خالی میشود .
- لاغر شدن عضلات چهار سر ران
- صدای تق تق زانو حین خم و راست شدن
آیا پارگی مینیسک‌زانو خطرناک است؟
آسیب به غضروف زانو و پارگی مینیسک می‌تواند دردناک باشد، حرکت زانو را مختل کند یا شما را در انجام کارها فعالیت‌های روزمره اذیت و محدود کند ولی خطرناک نیست یعنی باعث از کار افتادن زانو نمی‌شود ولی اگر به درمان توجه نکنید خصوصا درمورد آسیب شدید، حتما دچار مشکل می‌شوید. روش درمان و مدت لازم برای بهبود هم به میزان آسیب، شرایط جسمی فرد، سابقه مشکلات مفصل و زانو و سن بستگی دارد.
تشخیص و درمان پارگی مینیسک‌زانو
اولین روش تشخیص پارگی مینیسک زانو، یک آزمایش ساده به اسم مک-موری است. پزشک زانو را خم و صاف می‌کند و می‌چرخاند و با این حرکات به مینیسک فشار وارد میشود. اگر بافت بر اثر ضربه یا فشار قبلی پاره شده باشد، حین انجام این حرکت‌ها زانو صدا می‌کند، درد می‌گیرد و حس کوبیدن در مفصل ایجاد میشود. ممکن است متخصص ارتوپد برای تشخیص قطعی و دانستن میزان آسیب و پارگی به تصویربرداری رادیولوژی، آندوسکوپی زانو، آرتروگرافی یا ام-آر-آی زانو نیاز داشته باشد.
- درمان آسیب و پارگی خفیف مینیسک: وقتی پارگی اندک باشد و درد و نشانه‌های دیگر برطرف شده است یا آنقدری نباشد که زندگی عادی فرد را مختل کند، تمرین‌های تقویت عضلات به کاهش عوارض و ترمیم پارگی کمک می‌کند. این حرکات باید با راهنمایی پزشک یا در صورت نیاز زیر نظر فیزیوتراپیست خوب انجام شود.
- درمان آسیب و پارگی شدید مینیسک: وقتی میزان پارگی مینیسک زانو شدید باشد، ممکن است پزشک جراحی آرتروسکوپی یا عمل جراحی برا برای بررسی شدت ضایعه یا درمان پارگی پیشنهاد بدهد یا به کار بگیرد.
نوع و روش درمان به شدت آسیب و میزان پارگی و همین‌طور سن فرد، شرایط زندگی و شغل او نیز بستگی دارد.
اگر فرد جوان است و به شرط آن‌که ناحیه‌ای از مینیسک زانو دیده باشد که خون‌رسانی خوبی دارد، پزشک می‌تواند آن را جای خودش بخیه بزند.
اگر سن بیمار بالا است یا پارگی مینیسک در محلی باشد که خون‌رسانی به آن خوب نیست. شاید پزشک تصمیم بگیرد بخشی از مینیسک یا سطح آن را جدا کند یا حتی کل مینیسک برداشته شود. دوران نقاهت و درمان پس از جراحی یا ترمیم مینیسک ممکن است چند هفته طول بکشد و تمرین‌های ورزشی بعد از عمل برای جراحی‌های مختلف اندکی متفاوت است.
علت پارگی مینیسک‌زانو چیست؟
همه آن‌چه باید درمورد پارگی مینیسک زانو بدانید. مینیسک یا همان غضروف زانو مانند خیلی دیگر از بافت‌ها و اندام بدن با افزایش سن ضعیف میشود. این مسئله در بعضی افراد به دلیل سبک زندگی، نوع شغل و کار، وزن و شرایط فیزیکی بیشتر است. اگر مینیسک ضعیف باشد یا فرد سابقه آسیب زانو داشته باشد، بعضی حرکت‌های ساده و معمولی مثل جمع کردن زانو داخل شکم و چمباتمه زدن، راه رفتن سریع یا یک حرکت تند حین فعالیت‌های عادی روزانه ممکن است به مینیسک او آسیب بزند.
افراد مبتلا به آرتروز یا کسانی که ساییدگی زانو دارند، بیشتر در خطر آسیب‌های دیگر زانو یا پارگی مینیسک هستند. ضعیف و نازک شدن غضروف زانوی سالمندان نیز آن‌ها را مستعد آسیب مینیسک و پارگی می‌کند.
چطور جلوی آسیب به مینیسک زانو را بگیریم؟
همه آن‌چه باید درمورد پارگی مینیسک زانو بدانید. برای پیشگیری از پارگی مینیسک زانو می‌توانید از نرمش‌ها و حرکت‌های تقویت عضلات زانو استفاده کنید. همچنین با کاهش وزن و خودداری از روش‌های نادرست به مفصل زانو فشار غیرعادی وارد نکنید.
- تقویت عضلات زانو و کاهش فشار روی مفصل
- استفاده از بریس با اجازه و تایید پزشک برای زانوی نامتعادل یا ضعیف
- نرمش و گرم کردن بدن قبل از شروع هر ورزشی
- کاهش وزن و حفظ وزن متعادل
- ورزش و نرمش منظم و حفظ توانایی پاها
- خودداری از پله‌نوردی، کوه‌نوردی غیراصولی
- جابه‌جا نکردن و حمل اشیاء سنگین
