آشنایی با 8 علت پوسیدگی دندان و 4 روش درمان آن
بعد از سرماخوردگی، پوسیدگی دندان دومین مشکل شایع انسان‌ها در سراسر جهان است.
به گزارش دیده بان سلامتی و به نقل از سایت دکتر درویشی پور؛ اگر این پوسیدگی کنترل و درمان نشود، کم کم باعث بروز درد، ناراحتی، از دست رفتن دندان و حتی گاهی آسیب به بافت لثه و استخوان می‌شود. حدود یک چهارم کودکان 2 تا 5 ساله و نیمی از کودکان بین 12 تا 15 ساله در جامعه با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. بزرگسالان نیز با افزایش سن، بیشتر احتمال دارد با پوسیدگی روبرو شوند. خوشبختانه درمان این مشکل بسیار آسان است و پیشگیری از آن آسان‌تر. این مقاله را بخوانید تا با تعریف، علل، علائم، درمان، روش متوقف کردن و نحوه پیشگیری از پوسیدگی دندان آشنا شوید.
پوسیدگی دندان چیست؟
دهان شما یک اکوسیستم متعادل و پویا است که مملو از باکتری های زنده (هم از نوع خوب و هم نوع بدش) است. اکثر باکتری‌های داخل دهان سودمند بوده و برای دهان و دندان شما مفید هستند. اما برخی از آنها خرابکار هستند. این باکتری‌های خرابکار قندها و کربوهیدرات‌های موجود در مواد غذایی را تجزیه کرده و آنها را به اسیدهایی تبدیل می‌کنند که مینای دندان را از بین برده و باعث خرابی دندان می‌شوند.
با تحلیل مینای دندان، سوراخ‌های ریز و درشتی در سطح و عمق دندان ایجاد خواهند شد. وجود حفره، تغییر رنگ و سایر علائم ظاهری دیگر در دندان مجموعاً پوسیدگی دندان نامیده می‌شود.
از کجا بفهمیم که دندان‌هایمان در حال پوسیدگی هستند؟
پوسیده شدن دندان علائم مشخصی دارید و احتمالا شما هم با آنها آشنایی داشته باشید. برخی از علائم پوسیدگی دندان در همان ابتدای شروع پوسیدگی مشخص بوده و به راحتی قابل تشخیص هستند. اما برخی دیگر با پیشرفت پوسیدگی و بعدها خود را نشان میدهند. مهم‌ترین علائم این معضل عبارتند از:
- دندان درد که می‌تواند ممتد باشد و یا اینکه هرازچندگاهی شما را آزار دهد
- حساسیت دندان به دلیل تحلیل مینای دندان و نمایان شدن لایه زیرین دندان (دنتین) که درد دندان را تشدید میکند
- ایجاد لکه‌های خاکستری، قهوه‌ای، مشکی با سایر رنگ‌های تیره
- بوی بد دهان
- احساس مزه نامطلوع و نامطلوب در دهان
- ایجاد سوراخ‌ها و حفرات ریز و درشت در سطح یا عمق دندان
- وجود عفونت در بافت لثه یا بافت نرم داخل ریشه دندان که می‌تواند به صورت آبسه دندان و کیست خود را نشان دهد.
همیشه تشخیص پوسیدگی دندان در خانه میسر نیست
علائم و نشانه های بالا تشخیص پوسیدگی دندان در خانه را تسهیل میبخشد اما در مراحل اولیه ممکن است برای ما سخت باشد که در خانه این مشکل را تشخیص دهیم. به همین جهت است که باید هر 6 ماه یکبار برای چکاپ دندان به یک دندانپزشک مراجعه کنیم تا پوسیدگی های سطحی و بسیار جزئی که توسط ما قابل مشاهده نیست را تشخیص دهد.
چه علل و عواملی باعث شروع و ادامه یافتن پوسیدگی دندان می‌شوند؟
پوسیدگی دندان اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که غذاهای حاوی کربوهیدرات بین دندان‌ها گیر کرده و با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور کامل از بین نمی‌روند. دلایل عمده ایحاد این مشکل مصرف غذاهای شیرین، چسبناک و نوشیدنی‌های مضر است. هرچه مواد شیرین (حاوی قند و شکر) بیشتر مصرف شود، اسید بیشتری تولید می‌شود که منجر به پوسیدگی بیشتر می‌شود.
قندها در داخل دهان با پلاک ترکیب می‌شود و مینای دندان را ضعیف می‌کنند و در نهایت شما را در معرض پوسیدگی قرار می‌دهد. هر بار که یک میان وعده شیرین می‌خورید، تا 20 دقیقه آینده دندان‌های شما در معرض آسیب اسیدها قرار می‌گیرند. سایر علل پوسیدگی دندان عبارتند از:
- بهداشت دهان و دندان ضعیف
- تشکیل پلاک و سفت و سخت شدن آن
- کاهش بزاق دهان
- سندروم خشکی دهان
- مصرف مواد غذایی و خوراکی‌های اسیدی و بسیار شیرین و گازدار
- پرتودرمانی گردن و صورت
- برخی بیماری های خاص
- مصرف برخی داروهای خاص
آشنایی با طبقه بندی‌ها یا انواع کلاس پوسیدگی دندان
دندانپزشکان برای ترمیم و درمان مشکل پوسیدگی، از یک سیستم طبقه بندی پوسیدگی استفاده می‌کنند. دلیل این کلاس‌بندی این است که بر اساس محل و شدت پوسیدگی، درمان‌ها و روش‌های ترمیمی لازم را اعمال کنند. بر این اساس ما 6 کلاس پوسیدگی دندان مختلف داریم که در ادامه با همه این 6 کلاس به صورت خلاصه آشنا خواهید شد.
- پوسیدگی کلاس 1: پوسیدگی‌های مرتبط به سطوح جونده دندان‌ها خلفی (مولر و پره مولر)
- پوسیدگی کلاس 2: پوسیدگی‌های مربوط به سطوح ما بین دندان‌های خلفی
- پوسیدگی کلاس 3: خرابی در سطوح مابین دندان‌های قدامی (بین دندان‌های جلویی)
- پوسیدگی کلاس 4: مشابه کلاس 3 به این شرط که پوسیدگی به نوک دندان رسیده باشد
- پوسیدگی کلاس 5: خرابی در بخش گردن دندان یا طوق دندانی
- پوسیدگی کلاس 6: خرابی در یکی از لبه ها و نوک دندان ها
درمان پوسیدگی دندان چیست؟
بسته به محل، میزان و عمق پوسیدگی درمان های مختلفی برای برطرف کردن پوسیدگی‌ها وجود دارد. به درمان پوسیدگی دندان معمولا ترمیم دندانپزشکی گفته می‌شود و شامل موارد زیر است. تمامی درمان زیر معمولا جزء گزینه‌های جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی نیز به شمار می‌روند:
فلوراید درمانی
اگر پوسیدگی دندان در مراحل اولیه باشد می‌توان با کمک فلوراید درمانی آن را متوقف کرده و به حالت سابق برگرداند. فلوراید یک ماده معدنی است که به تقویت مینای دندان کمک کرده و باعث بازسازی مواد معدنی در ساختار دندان می‌شود. فلوراید درمانی یکی از روش‌های مقاوم سازی دندان مخصوصا در کودکان است.
پر کردن دندان (رایج ترین روش درمان پوسیدگی دندان)
مواد پرکننده‌ای که در ترمیم دندان استفاده می‌شود، اغلب شامل موادی مانند آمالگام (Amalgam)، کامپوزیت (Composite) یا سرامیک (Ceramic) است. هدف از ترمیم دندان، جلوگیری از پیشرفت خرابی، تقویت ساختار دندان و بازگشت عملکرد و زیبایی طبیعی دندان می‌باشد.
عصب کشی دندان
اگر پوسیدگی به عمق گسترش یافته باشد طوری که باعث عفونت پالپ یا مغز دندان شده باشد، ممکن است نیاز به عضب کشی یا درمان ریشه دندان داشته باشید. طی این روش دندانپزشک بافت عفونی در ریشه دندان را برداشته (بافت نرم شامل عروق عصبی و خونی است) و داخل ریشه را تمیز میکند.
به این فرآیند عصب کشی دندان گفته می‌شود. در نهایت با مواد پر کننده دندان عصب کشی شده را ترمیم میکند. در نهایت اگر آسیب زیاد باشد با روکش دندان، اقدام به ترمیم دندان عصب کی شده میکند.
کشیدن دندان
در شدیدترین موارد، هنگامی که آسیب وارد شده به پالپ برطرف نشود، دندانپزشک شما ممکن است دندانتان را بکشد. دندانپزشک پیشنهاد می کند برای جایگزینی دندان از دست رفته بریج یا ایمپلنت دندان بکارید. در غیر این صورت در قوس فکی یک جای خالی ایجاد شده که می‌تواند باعث کج شدن دندان ها شود. کج شدن دندان باعث می‌شود که شما دیر یا زود به درمان ارتودنسی دندان نیاز پیدا کنید.
چگونه باید از گسترش و یا حتی آغاز پوسیدگی دندان پیشگیری کنیم؟
با دنبال کردن موارد زیر می‌توانید به خوبی و بدون هیچ مشکلی در امر پیشگیری از پوسیدگی دندان مخصوصا در کودکان موفق باشید:
- هر روز مسواک بزنید: روزی 2 بار و هر بار در 2 دقیقه مسواک بزنید. حدود 30 دقیقه تا 1 ساعت بعد از غذا مسواک بزنید.
- نخ دندان را فراموش نکنید: برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در سطوح طرفی و بین دندانی حتما باید از نخ دندان استفاده کنید.
- از خواص تقویتی و ترمیمی دهانشویه ها استفاده کنید: دهانشویه ها نه تنها اسیدیته داخل دهان را کاهش میدهند که به تقویت مینای دندان کمک می‌کنند
- مراقبت خورد و خوراکتان باشید: مصرف شیرینی جات و مواد قندی و اسیدی را کاهش دهید یا کاملا متوقف کنید.
- خمیر دندان مناسب دندان‌های خود را تهیه کنید: خمیر دندان هایی که حاوی فلوراید هستند را امتحان کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید: هر 6 ماه یکبار به یک دندانپزشک خوب مراجعه کنید.
- فیشور سیلانت ها را امتحان کنید: اگر عمق شیارهای دندان‌های آسیای شما زیاد است برای پیشگیری از پوسیدگی دندان حتما فیشور سیلانت‌ها را امتحان کنید.
- آب حاوی فلوراید بنوشید: فلوراید به هر شکلی به تقویت مینای دندان کمک میکند.
- مشکلات و بیماری‌های مرتبط با پوسیدگی را درمان کنید
- داروهای خاصی که باعث آسیب به دندان می‌شوند را مصرف نکنید
پاسخ به رایج‌ترین و مهم‌ترین سوالات درباره پوسیدگی دندانی
بسته به میزان و عمق پوسیدگی ایجاد شدن در دندان های شما، و مهمتر از همه بسته به نوع و روش ترمیم هزینه‌های احیا و ترمیم یک دندان پوسیده متفاوت است.
بسته به روشی که قصد دارید با آن پوسیدگی را ترمیم کنید مدت زمان درمان می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال پر کردن ساده طی 1 جلسه، عصب کشی طی 2 جلسه، کشیدن دندان طی 2 جلسه، روکش دندان طی 2 جلسه و ….
کار ترمیم دندان‌ها را معمولا دندانپزشکان عمومی و متخصصان ترمیمی و زیبایی دندان به صورت تخصصی انجام میدهند.
از مواد پر کننده آمالگام، نقره یا کامپوزیت استفاده می‌شود. اما اگر قصد دارید پوسیدگی دندان جلو را برطرف کنید، بهتر است از کامپوزیت برای پر کردن دندان استفاده کنید.
